DUYGU SEDEFOĞLU-HÜRRİYET GAZETESİ
Lavanta’yı birçoğumuz severiz. Çiçeğini canlı canlı saksıda evimizde yetiştiremesek de mutlaka lavanta kurusu, lavanta yağı evimizin bir köşesinde vardır.
Bu haftaki röportaj konuğum Ziraat Mühendisi İrfan Yüksek. Lavanta’yı birçoğumuz severiz. Çiçeğini canlı canlı saksıda evimizde yetiştiremesek de mutlaka lavanta kurusu, lavanta yağı evimizin bir köşesinde vardır.Ya odamızın bir köşesinde ya da gardırobumuzun içinde minik keselerde…Hem kokusuyla, hem de sakinleştirme özelliğiyle bu güzel çiçek kozmetik dünyasının da gözdesi. Kremlerden, parfümlerden, temizlik ürünlerinden tutun birçok alanda…
İrfan Yüksek Hobi olarak başladığı Lavanta yetiştiriciliği ile şimdi ticarete girdi…10 dönümlük arazide Lavanta yetiştiriyor… Ürünün yağını çıkarıp, kilosunu da 100 Euro’dan satıyor. Ve Karaisalı da bu yetiştiriciliği yapıyor
Üretim tesisinde Lavanta yağı ile beraber, Defne Yağı, Okaliptüs, Murt yağı da çıkarıyor.
İRFAN YÜKSEK KİMDİR?
Çukurova Üniversitesi, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı’ndan mezun oldum. 2000 yılında Master’ımı yaptım. Pamuk standardizasyonu konusunda yüksek lisansımı tamamladım. Aynı zamanda ailece tarımla uğraşıyoruz ve halen de devam ediyor. Bahçe tarımı yapıyoruz. Badem ve zeytin bahçemiz var.
ADANA’DA İLK OLAN LAVANTA ÜRETİMİNE BAŞLADINIZ. NASIL OLDU?
10 yıl önce bahçeyi kurarken tıbbı bitkilere merakım vardı ve bahçenin bir kısmına, Kekik, Biberiye dikimi yaptık. Sonra Lavanta’yı da yetiştirmek istedim, epeyce araştırdık, Tarsus’ta Karabucak ormanlarında bulduk. Gittik fide aldık, denedik. Amatörce başladık.
SONRA?
2011 yılında Çukurova Üniversitesi’nden istifa ettim, yurtdışına gittim. Orada da gül yağı ve lavanta yağı üreten büyük bir tesis kurduk. 1000 dekarlık bir alanda da yetiştiriciliğini yaptık, halen de devam ediyor. Türkiye’ye dönünce burada da yapmak istedik.
LAVANTA FİDELERİNİ BULMAKTA BAYA ZORLANDIĞINIZI SÖYLEMİŞTİNİZ. NASIL BULDUNUZ?
Lavanta ikiye ayrılıyor, Lavandula Intermedia, Lavandula Angustifolia. Intermedia dediğimiz şuanda Isparta’da yetiştirilen Lavanta türü. Bunlar biraz daha görsel ve peyzaj amaçlı. Çiçekleri kurutmalık olarak kullanılan çiçekler, sapları da çok uzundur. Bizdeki daha kısa. İki çiçek arasındaki en belirgin özelliği yağlardaki etken maddeler ve etken madde miktarı. Intermedia’nın yağının kilosu 20 Euro civarında. Ama Angustifolia’dan çıkan yağ yaklaşık 100 Euro civarında. Epeyce sürdü araştırmamız. Fransız orjinli Angustifolia. Bulgaristan’da Stara Zagora diye dünyanın en eski tıbbı aromatik bitki araştırma merkezi var. Bulgaristan’dan ilk fideleri getirdik. Nisan ayında, 10 dönümlük arazimize ilk dikimi yaptık.
BU KADAR ÇABUK ÇİÇEK VERİYOR MU PEKİ?
Normalde bu kadar çabuk alınmaz. Çok iyi baktığımız ve bakımlarını çok iyi yaptığımız için hemen verdi. Bana da bu sene hemen çiçek vermesi sürpriz oldu.
10 DÖNÜMDEN NE KADAR ÇİÇEK ALIP, YAĞ ÇIKARIYORSUNUZ PEKİ?
1 dönümden, 1 tonluk çiçek alıyoruz. 1 tonluk çiçekten de ortalama 25 kiloluk Lavanta yağı çıkarıyoruz.
ÜRETİM ALANINIZ NE KADAR?
12 bin metre kare üzerinde 1800 metre kare kapalı alan üretim yeri.
İLK YAĞ ÜRETİMİNİZİ DE YAPTINIZ MI?
Evet yaptık.
İLK HASATTAN NE KADAR ÇIKTI?
Bu yıl tarlaya dikilecek, yani Kasım’dan Nisan ayına kadar dikilecek, Haziran ayında hasat yapılacak. 1 dönüm için ilk yıl için 100 kilo civarında verim, 2. Yıl 200 kilo civarında, 3. Yıl bakımı güzel yaparsanız 1 tona kadar çiçek alma planımız var. 1 ton çiçekten de ortalama 17-25 kilo arasında yağ çıkıyor. Bu hasat dönemine göre değişiyor.
AKTARLARDAN FİLAN YAĞ ALIYORUZ. BUNUN ORİJİNALLİĞİNİ ANLAYABİLİR MİYİZ?
Anlayamazsınız bakınca. Analiz yapılması gerekiyor.
ÜRETİMDE VE VERİMDE TOPRAĞIN ETKİSİ NEDİR?
Toprağın pek bir etkisi yok. Dünya artık topraksız tarım yapıyor. Toprağa zenginliği veren sulama suyudur. Suyun içerisindeki mineral maddelerdir.
ADANA TURİZM ANLAMINDA ŞAHLANMAYA BAŞLADI, FESTİVALLER, KARNAVALLAR. SİZ DE BUNUN İÇİN BU BAHÇENİZLE ADIMLARI ATACAK MISINIZ? BULUNDUĞUNUZ KONUM İTİBARİYLE DE TARİHİ YERLER VAR.
Küçük küçük biberiye bahçeleri, adaçayı, kekik tıbbı bitkilerden oluşan bir dinlenme yeri olsun diyorum ama bazen de kendime “Tamam yeter dur” diyorum. Kanyon var mesela, Yer köprü var. O yolun üzerinde yapmak lazım ama üretim de gerekiyor.
AYNI ZAMANDA İSTİHDAM DA YARATMIŞ OLACAKSINIZ?
Belediye ile görüştük zaten, Varda Köprüsü’nün oraya Lavanta dikilecek.
KOZMETİK İŞİNE DE GİRECEK MİSİNİZ?
Bir araba markası düşünün, 200 tane tedarikçisi var. Lastiği başkası, camını başkası üretiyor. Tutup da her şeyi kendisi üretmiyor. Ben bu yağları üretiyorum, başka girişimcilere de yol açıyorum. Gelsinler görsünler. Mesela defnenin, lavantanın suyunu alıp şampuan filan yapabilirler. Mesela parfüm, katma değeri çok yüksek. Bunlar yapılabilir.
ISPARTA VE KONYA’DA UÇUCU YAĞ ÜRETİM VAR SADECE, TÜRKİYE’DE ÇOK FAZLA UÇUCU YAĞ ÜRETİLMEMESİNİN SEBEBİ NEDİR?
Bu işin ne olduğunu bilmiyoruz.
ŞUANDA HANGİ UÇUCU YAĞLARI ÜRETİYORSUNUZ?
Evet. Bölgede var olan ürünlerle mesela defne, Mersin bitkisi, Okaliptüs. Bunun yanında Lavanta’ya da başladık. Dünya pazarında ilk 18 içerisinde Lavanta yağı.
TÜRKİYE PAZAR PAYINDA UÇUCU YAĞ ÜRETİMİNDE YÜZDE KAÇLIK PAZAR PAYINA GİRERSİNİZ?
Kırsal Kalkınmaya da proje verdim, proje onaylandı da. Fakat bu doların yükselmesiyle beklemedeyiz. Devam edelim mi yoksa bekleyelim mi aşamasındayız.
RİSK ALMA AŞAMASI MI?
Risk aldık zaten. Risk alarak bu üretime başladık. Sonuç olarak mutlaka ki büyüyeceğiz ve Türkiye pazarında önemli bir rol edineceğiz. 2 makine daha gelecek üretim tesisimize.
SON OLARAK EKLEMEK İSTEDİKLERİNİZ NELER?
Her tarafta lavanta fidesi var. İnsanların bu fideleri kesinlikle araştırması gerekiyor. Özellikle bu tıbbı bitki işi yapılacağı zaman köydeki kadınlarla bu işi yapmak lazım. Hakikaten çok çalışkan ve ilgililer. Tıbbı aromatik bitki yetiştiriciliğinde devletin çok fazla destek vermesiyle tarımda çok daha iyi noktaya gelebileceğimize inanıyorum.
