2015'te varılan nükleer anlaşmanın tarafları olan Avrupalı güçler, IAEA Yönetim Kurulu'nun bu haftaki toplantısında, İran'ın nükleer anlaşmanın şartlarını ihlal etmesinin yarattığı kaygıları ve anlaşma şartlarına geri dönme çağrısını içeren bir karar tasarısını kabul etmesi için lobi çalışmaları yürütüyordu. 35 ülkeden oluşan Yönetim Kurulu toplantılarını her üç ayda bir yapıyor.
Ancak durumdan rahatsız olan ve anlaşmaya dönüş için öncelikle ABD’nin yaptırımları kaldırmasını isteyen İran, IAEA ile kısa süre önce vardığı anlaşmayı sona erdirme tehdidinde bulundu. Bu anlaşmaya göre üç ay boyunca İran’ın nükleer tesislerinin denetimi için 'kara kutu modeli' bir mekanizma yürürlükte olacaktı. Mekanizma denetçilere anında bilgi erişimi yerine gecikmeli bilgi paylaşımı esasını hedef alıyor.
Reuters haber ajansına göre, IAEA Yönetim Kurulu üyesi ülkelerden birine mensup bir diplomat, ABD destekli kınama planının geri çekilmesi sonrasında "Serinkanlılık kazandı" dedi. Diğer ülkeler de bunun 2015 nükleer anlaşmasını canlandırma girişimlerini tehdit edebileceği konusunda kaygılarını dile getirmişti.
IAEA Başkanı Rafael Grossi, Perşembe günü düzenlediği basın toplantısında, İran'la ”teknik” diyalog başlatmayı amaçladıklarını söyledi. Grossi, bu diyaloğun hedefinin, İran'ın eski ve daha önceden beyan edilmemiş nükleer tesislerinde bulunan uranyum parçacıklarının kaynağı gibi henüz açığa kavuşturulmamış bazı meseleler hakkında İran'dan açıklama alma sürecini hızlandırmaya yönelik olduğunu kaydetti. ”Bu mesele hakkında yaz aylarına kadar ya da daha öncesinde çok daha net bir anlayışa sahip olmayı amaçlıyorum” şeklinde konuşan Grossi, ilk toplantının İran'da Nisan ayının başında olabileceğini, kaydettikleri ilerlemeye ilişkin Haziran ayına kadar IAEA Yönetim Kurulu'nu bilgilendirmeyi umduğunu belirtti.
Amerika ise Perşembe günü IAEA Yönetim Kurulu'na, uranyum parçacıkları meselesini açıklığa kavuşturmak için İran'a bir fırsat tanındığını, Washington'un süreci yakından takip edeceğini bildirdi.
Amerika'nın IAEA Yönetim Kurulu'na gönderdiği açıklamasında, "İran'a Yönetim Kurulu'nun bir sonraki toplantısından önce gereken işbirliğini sağlaması için yani bir imkan daha tanındı. Yönetim Kurulu'na üye tüm ülkeler gibi Amerika da Kurul'un bir sonraki adımlarına ilişkin görüşlerini, İran'ın önüne konan bu imkanı kullanarak, IAEA'nın kaygılarını nihai olarak ve güvenilir şekilde giderip-gidermeyeceğine göre belirleyecek" ifadeleri kullanıldı.
Avrupa ülkeleri tarafından hazırlanan ve bu hafta başında yayınlanan karar tasarısı İran'ın üç eski nükleer tesisinde uranyum parçacıkları ortaya çıkmasına açıklık getirmemesinin "derin kaygı" yarattığını ifade ediyordu.
Bir diplomat, teknik görüşmelerin odak noktasını İran'ın eski tesislerinde bulunan uranyum parçacıklarının oluşturacağını, İran'ın yeterli düzeyde işbirliği sağlamaması durumunda IAEA Yönetim Kurulu'nun bir sonraki üç aylık toplantısını yapacağı Haziran ayında İran'ı kınamaya yönelik karar tasarısının yeniden gündeme alınabileceğini belirtmişti.
Fransız bir diplomat da Perşembe günü yaptığı açıklamada İran’dan son günlerde nükleer diplomasi ve gayriresmi görüşmeleri başlatma yönünde cesaret verici sinyaller geldiğini söyledi. Fransız diplomat, “Bu hafta içinde, özellikle de son birkaç günde olumlu işaretler aldık, süreç doğru yönde ilerliyor” dedi.
