SABRİ ŞENEVİ SİNEMASI *

Adana sinemaların beşiği, şenliğiydi. Sinema oyuncuları gelip giderdi. Bunların çoğu Adanalıydı. Yılmaz Güney, Demir Karahan, Melek Görgün, Hicran Işık, Ali Şen, İhsan Yüce, Salih Güney, Bilal İnci…

Gündüzden hazırlanır sinemaseverler, akşamları sinemaya koşarlardı. Nerdeyse her sokakta bir sinema vardı. Şimdi adlarını saymak bile zor. Yeni Sinema, Çamlı Sinema, Lüks Sinema, Çelik Sinema, Nur Sinema, Tan Sinama,  Asri  Sinema, Ünal Sinema, Erciyes Sinema, Alsaray Sinema, Arı Sinema, Arzu Sinema…  

Alsaray’a, şalvarlı, kirli giyinekli  alınmazdı. Sinemaların önü dolar taşardı. Hangi sinemada hangi film oynuyor öğrenilirdi. Önceden bilet alınır, vakti geldi mi, ailecek, kümeler halinde, guruplar halinde, ya da bireysel gidilirdi. Varlıklı olanlar localarda yer alırdı. Çıt çıkmazdı. Özellikle sevgililer, nişanlılar sinemada buluşurdu.

Adana, Altınkoza Film Festivali 1969 kuruldu, varlığını koruyor… Canlılık getiriyor Adana’ya. Sinema oyuncuları, galalara geliyor,  tanışıyor izleyicilerle, güç kazanıyor…Ekonomi güçleniyor.

Televizyon çıktı, sinemaların sayısı azaldı. Müşteri çekebilmek  için erotik film oynatmaya başladı sinemalar. Sonra onların etkisi oldukça düştü; çekildiler. Yeni anlayışla, yeni filmler çekildi, yeni sinemalar açıldı. Sinema zevki değişti. Evlerde TV’den, çarşıda sinemalardan yeni anlayışla çevrilen filmler  izlenmeye başlandı.

Alidede Mahallesinde 01.01 1958’de bir çocuk doğdu; Sabri adı verildi ona. Babası tenekeciydi, onun çırağı kalfası oldu, tenekecilik öğrendi. 29 Ekim İlkokulu’nu bitirdi.  Sinemacılığa merak sardı.

1964 yılıydı, bir gün babası, annesini, kendini, Dörtyol taradafında bulunan Çamlı Sinemaya götürdü. Tarzanın Zaferi oynuyordu. Tarzanın bağırması, daldan dala atlaması onu çok etkiledi. Sinemaya merakı iyice arttı.

Şöyle anlatıyor o günleri:

Sinemaların önüne gidedik, özellikle, Sucuzade Mahallesinde Lüks, Çelik sinemaları önünde Tommisk, Teksas gibi çizgi romanlar okur, satardık. Parasıyla sinemaya giderdik. Paramız olmadığı zamanlarda ise aradan kaçar girerdik. Ya da grup halinde gelenlere söylerdik, yanlarında bizi sinemaya alırlardı.

Lüks Sineması yabancı film oynatırdı, yerli film oynatmazdı. Bir aile geldi  mi, beni de yanlarında sinemaya almasını söylerdim, mantosunun arasına alırdı beni, sinemaya öyle geçerdim.

Bir gün Bit Pazarı’nda film çekiyorlardı. Amcamın da burada dükkanı vardı. Eski  eşyalar alıp satıyordu. Yanındaydım. Yılmaz Güney’i gördüm, şaşırdım. Omzunda eski somya taşıyordu. Bu sırada çocuğun  biri karpuz kabuğu attı önüne. Yılmaz güney  omzundan attı somyayı, sinirlendi, çocuk kaçtı, bir şey yapamadı. Davet ettik, geldi yanımıza, oturdu, tanıştık, çay söyledik içti. Memnun oldu…

Sinema izlemeyi severdim. Onun Korkusuzlar  filmini izledim. Bu filmde Cahide Sonku oynuyordu. Koza Oteli’ne gelmişlerdi  gördüm. 1969 Altıkoza Film Festivali’nde ödül aldı. Fatma Girik de vardı. Yılmaz Güney’in en çok beğendiğim filmi Umut Filmi oldu. Bu filmi yasaklandı. Sonradan yasak kaldırıldı.

Kendimi filmlere vermiştim. Çelik, Lüks Sinemalarında, kopan, kesilen film şeritlerini Kanlı Fabrika yakınında bulunan çöplüğe atarlardı. Biz de gider toplardık. Eve getirir kesikleri birbirine yapıştırırdım. Bunları su dolu sürahiye tutardım, büyültürdü. Çöpten bulduğum ampulün içine su doldurdum mukava kutuya yerleştirdim. Masa üstüne koydum ayna ile güneş ışığını ampule yansıttım, kesiklerdeki  biçimlemeler göründü.

Afişlerin arkası boştu, beyazdı, perde yaptım onlardan. Filmleri oynattım. Arkadaşlar, komşular geldiler, izlediler…aferin dediler, sende iş var dediler. Bu benim ilk sinema denememdi…

Çelik, Lüks sinemalarında yer göstericiliği (teşrifatçılık) yaptım. Gazoz, eğlence/çekirdek sattım. Gazozlar çok soğuktu,  açınca çok patlardı. 32 dişe kemal çaldırıyor derdim, hemen alırlardı. Getir dokuz kişiye bir gazoz, al yüz para ver beş kuruş diyenler olurdu.

Babam, eğrilmiş, yamulmuş film makaralarını doğrultuyordu, ben götürüp sinemaya teslim ediyordum. Bu sırada, makinistin yanında duruyordum, çalışmaları izliyordum, kopan filmlerin yapıştırılmasına yardımcı oluyordum. Makinist, çalışmalarımı görünce gel sen bana yardımcı ol dedi, bende evden izin alıp gelip yardımcı oldum. Böylece sinema makinesini çalıştırmayı öğrendim, makinist oldum. Arzu Sineması’nda makinistlik yaptım.

Makineler dijitale (Sayısala) dönünce eski makineler kullanılmaz oldu. Hurdaya çıkarıldı. Ben sinemalardan bu makineleri satın aldım. Hatta Anamur’a gittim, Osman Karayelden eski bir makineyi  satın aldım. Bende 35’lik beş tane, 16’lık dört tane; 8’lik beş tane makine bulunmaktadır…

Evi tamir ettirdim. Sinema için perdeleri yerleştirdim, makineleri düzenledim, oldu sinema evi. Adını, Sabri Şenevi  koydum. Sinema oynatmaya başladım.  Komşular geliyor, arkadaşlar geliyor, tez yapmak isteyen öğrenciler  geliyor,  gazeteciler geliyor, ilgililer geliyor, izliyorlar filmleri…

Öğrenciler bilgi aldılar, tez yaptılar sınıflarını geçtiler, mezun oldular.

Yaşam öykümü de anlatayım size:  Alidede Mahallesi 2950 Sok. No 26 nolu evimizde  (Seyhan-Adana.)  01.01.1958’de doğdum. 29 Ekim İlkokulu’nu bitirdim. Başka bir okula gitmedim. Evlenmedim. Sinemayla evliyim. Aileden kimse kalmadı.

İsteyen dileyen gelip filmleri  parasız izleyebilir.  Para almıyorum hiç kimseden, insan kazanıyorum. Benim için para önemli değil. Babam sol cebine para koyma derdi. Paranın kiri kalbine geçer, iyi olmaz diye öğüt verirdi. O yüzden sol cebim boştur benim. Sinemasız hayat çok bayat. Hayat bir dondurma gibidir, erimeden tadını çıkarmaya bakmalı.

Sinema oyuncularından Türkan Şoray, Bahar Öztan, Suna Yıldızoğlu, İhsan Gedik, Yılmaz Köksal, Nuri Alço, Yılmaz Şerif, Hülya Koçyiğit, Selda Alkor…  ile görüştüm. Yüzüncü Yıl Doğa Koleji’ne , bir konferans için gelmişlerdi. Orada görüştük, tanıştık, konuştuk. Önce benimle ilgili belgesel çektiler. Sinema, serüvenimi anlattım, memnun oldular. Benimle yapılan söyleşiyi belgesele eklediler. Yüreğirde Optimum’un bir salonuna Türkan Şoray adını verdiler. Verilmemiş mektuplar filmi gösterimini yaptılar, bendeki afişleri astım, filmi birlikte  izledik.

Tarsus-Çiçekli Köyü’nde, büyükşehir belediyesi gözetiminde bir pamuk tohumuna Türkan Şoray adı verildi. Tarsus belediyesi de oradaydı. Ben yanına gittim, tebrik ettim, çok güzel karşıladılar beni. Filmlerini sinema evine getirdim.

Yılmaz Köksal Sevdaya Kurşun İşlemez filmini çekiyordu, biz de katıldık, fügran oynadık. O sırada yağmur yağdı, bir kahveye geçtik; kavga sahnesini oynadık…

Bahar Öztan geldi, ayaklı çiçek yaptırdım ona. Dr. Cıvanım filmini seyrettik. Engin Çağlar da ilk filmi Öksüz’ü burada sundu. Zap Suyu’n da Fatma Girik oynuyordu, onu da izledik. Gördüğünüz bunca afişleri  60 yılda topladım.

Evet, çok güzel anlattın Sabri Bey, çok sağol, Teşekkür ederim. Başarılarının sürmesini dilerim.

Ne demek, ben teşekkür ederim, yine gel,

……..

*Sabri Şenevi Sineması. Alidede Mah.  2950 Sok. No: 26, Seyhan/ Adana

Aralık 2023; Adana