AV. BURHAN GÜN,“KORSANLIK BİÇİM DEĞİŞTEREREK İNTERNET ÜZERİNDEN YAPILIYOR”  VAHİT ŞAHİN Türkiye Sineması’nın
endüstrileşmesi ve dışa açılması konusundaki en önemli meselelerinden birinin
hukuki sorunlar olduğunu söyleyen Av. Burhan Gün,” Özellikle sinema ve
televizyon alanında sigortasız, iş güvencesiz, iş güvenliği olmayan koşullarda
16-20 saat çalışan emekçilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi için
gerekli yasal düzenlemelerin yapılması zorunluluğu vardır” dedi.
Uluslar arası 18. Altın Koza Film Festivali
kapsamında düzenlenen “Türkiye Sineması:
Türkiye’den ve Dünya’dan Bakışlar” başlıklı Sinema Kongresine “Türkiye
Sineması’nın Temel Hukuki Sorunları ve Çözüm Önerileri” adlı bildiri sunan Av.
Burhan Gün, “Türkiye Sineması’nın endüstrileşmesi ve dışa açılması konusundaki
en önemli meselelerinden biri hukuki sorunlarıdır. Hem teorik hem de pratik
olarak hukuki sorunlarını aşamayan Türkiye Sineması’nın kendi dilini ve
estetiğini yaratması da mümkün olmayacaktır. Türkiye Sineması’nın hem devletle
hem de üreticileriyle başarılı bir ilişki kurabilmesi hukuki olarak tüm hak
sahiplerini tatmin edici bir sistemi oturtmasına bağlıdır” dedi.
Gün, fikri hakların ne olduğu, fikri mülkiyet hukuku sistemi, eser, eser
sahipliği, eser sahipliği hakları ve koruma süreleri anlatarak, fikri hakların
süresiz ve sınırsız devrini öngören sözleşmeler nedeniyle uygulamada telif
haklarının toplanması, tahsili ve dağıtımının nasıl mümkünsüz hale geldiği
ifade etti. Yine özel kopyalama harçları, rüsum, yeniden iletim ve
lisanslamadan kaynaklanan teliflerin de hak sahiplerine dağıtılamadığı açıklayan
Gün şunları söyledi:
“CD ve DVD gibi çoğaltım araçlarıyla yapılan korsan çoğaltma ve
yaymaların artık biçim değiştirerek internet üzerinden korsanlığa dönüşmüştür. Sinema
sektörünün unsurları örgütsel bir karmaşa içindedirler. Hangi örgütlenmenin
doğru ve sorun çözücü olacağı noktasında sinemacıların kafaları karışıktır. Bu
nedenle de sinemacılar sinemanın temel hukuki sorunlarına bütünlüklü olarak
yaklaşamamakta ve çözüm üretememektedirler. Sinemanın çalışma hayatında üretimden
kaynaklanan temel sorunları ise; çalışma koşullarının kanunlara aykırılığı,
çalışma saatlerinin fazlalığı, fazla mesai, iş kazası riskinin yüksekliği, iş
güvencesinin olmaması, sigortasız çalıştırılma ve kayıt dışılıktır”
Av. Burhan Gün, sinema alanındaki meslek birliklerinin toplu hak takibi
yapabilmesinin yolu açılmalısı gerektiğini kaydederek, Özel Kopyalama Bedellerinin meslek birlikleri eliyle hak sahiplerine ve
dolayısıyla kültür ve sanat endüstrisine dağıtılmasının sağlanması üzerinde
durdu.
Gün, “Rüsum vergisinden gelen paydan meslek birliklerinin hak ettikleri
bedelleri alması ve hak sahiplerine dağıtarak örgütsel yapılarını
güçlendirmeleri gerekmektedir. Yasada sözleşmelerle ilgili hükümlerde değişiklik
yapılarak, eser sahiplerinin tüm haklarını devreden uygulamaların önüne
geçilmelidir. Hak sahibine tüm haklarını devretmiş olsa bile saklı pay veya
adil bedel hakkı tanınmalıdır. En azından sözleşmeler konusunda, mutlaka
sözleşmelerin meslek birlikleri üzerinden yapılması, tip sözleşmelere uyulması
ve hakların süresiz devrinin önüne geçilmesi gerekmektedir. Sinemadaki örgütsel karmaşanın önüne
geçilerek; başta sendika, meslek birliği ve oda şeklinde örgütlenmelere
gidilmelidir. Sinema alanında çalışan tüm özneler bilinçlendirilerek
örgütlenmeleri sağlanmalıdır. Uzun yıllardır her örgütte bulunan benzer
yöneticiler yerlerine yeni kişiler yetiştirmelidir” diye konuştu.
Çalışma hayatına ilişkin sorunların
yaşandığının dikkat çeken Av. Gün, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Meslek Sendikası kurabilmenin önündeki yasal
engellerin kaldırılarak, meslek sendikalarının kurulmasına olanak verilmelidir.
En son 1995’te çıkartılmış olan Geriye
Dönük Borçlanma Yasası’nın tekrar çıkartılarak, sanatçıların sosyal güvencesiz
çalıştırıldıkları yılları telafi etmelerinin önü açılmalı ve emekli
olabilmeleri sağlanmalıdır. Yine 1995’te Geriye Dönük Borçlanma Yasasında
yararlanan ancak ekonomik durumu uygun olmayan, birçoğu da muhtaç durumda olan
sanatçılar için bir fon sağlanarak, primlerinin ödenmesi ve emekli edilmeleri
sağlanmalıdır. Özellikle sinema ve televizyon alanında sigortasız, iş
güvencesiz, iş güvenliği olmayan koşullarda 16-20 saat çalışan emekçilerin
çalışma koşullarının iyileştirilmesi için gerekli yasal düzenlemelerin
yapılması zorunluluğu vardır”
Başta sinema ve televizyon olmak üzere
çalışanların işçi statüsünde oldukları göz ardı edilerek, yapımcılar ve
yayıncılar tarafından defter açmaya, fatura ve makbuz kesmeye zorlanmalarının
kesinlikle önüne geçilmesi gerektiğini vurgulayan Av. Burhan Gün, “Yine sanat
emekçilerinin sosyal haklarının tek elden işverenler tarafından karşılanmasına
ilişkin gerekli yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir” şeklinde konuştu.
| 
