Ülkemizde Japon şiirlerine özenen yok değildir. Çokça da “haiku” biçemi üzerine örnekler veriyorlar. Japonlar, Çin şiiri etkisinde şiirlerini geliştirdiler. Klasik Japon şiirleri hece ölçüsüne dayanır. Beş yedili nazım düzeninde kurulmuş, uyaksızdırlar. Alliterasyona  dayer verilir. Bir örnek:

“Deniz kıyısı boyunca/Devrilir dalgalar… Devrilir gür…/ Devrilir gür…” …  “Sedir ağaçları arasında/ Islık çalıyor meltem/ Fifiyu. Fifiyu… fifiyu…”

Bu görüş ve düşünceler altında kendilerine uygun biçimlemeler bulmuşlardır. “Haiku, Naga Uta, Sedoko, Tanka, Renka, Senryu” gibi.

Bu biçimlemeleri gözden geçirelim:

HAİKU-Hokku-Halkal: 14.yy sonlarında “Tanka” türünden doğmuştur. Tanka’nın sondan iki dizesi atılarak 14 hece eksiltilerek oluşturulmuştur. 5-7-5 hece ölçüsüyle düzenlenmiştir. Örnek:

“Şurada burada bir geyik

Çalılar arasından

Gösteriyor yüzünü”

Türkçeye çevrilen şiirlerde verilen Japon ölçüleri görülmüyor tabi. Verilen ölçü Japon dili hecelerine göredir. Bilindiği gibi dillerin özelliği birbirinden ayrımlıdır. Örnekte  görüldüğü gibi,Türkçede ölçü 5-7-5 özelliğinde değildir. 9-7-7 olarak çıkıyor ortaya.

TANKA-Waka:  Biçimlemesi  önemli nazım biçimlerindendir. Hece ölçüsüyle yazılır, beş dizelidir. Hecelerin dizelere göre sıralanışı şöyle. 5-7-5-7-7 İlk üç dizeye üst kıta (Kami Ne Ku), son iki dizeye de alt kıta (Sihimo No Ku) denir. Hecelerin toplam sayısı 31’dir. Dizeler 12 ile 20 sözcükten oluşur. Kimi kez hece sayısı bir iki hece artabilir. Örnek:

“Şu yatağa yatıp ta hani

Bütün gece düşünmesi vardır ya

Ah öyle sıkar öyle sıkar ki beni

Gece öyle uzun gelir ki insana

Yabani sülünün kuyruğu sanki”

NUGA-UTA: Klasik Japon şirinin en eski nazım biçimlerindendir. Beşli yedili dizelerden oluşur. Bu tür nazım biçimi 6. yy’da ortadan kalkmıştır. Örnek:

“Kış gidip te

Bahar geldi mi

Yıl yeni ay yeni

Ama ihtiyarlıyor insan

Her şey yeniyken iyi ama

İnsan için mesele başka

Yalnız o var eskisi iyi olan”

SEDEKO: 5-7-5-5-7-7  dizelerden meydana gelir. 36 hecelidir. Bu da 6.yy’da ortadan kalkmıştır. Örnek:

“Kısa bir andı

Birlikte kaldığımız

Beş-on dakika ancak

Ve inandık ki sevdamız

Bin yıl ömürlü olacak”

RENKA: Zincirleme şiirdir. Örnek:
“Bıraktı kadın

Aşkın acılarını

Veren erkeği.

           (Basho)

Artık ayrılmalıyız

İşte senin kılıcın.

            (Kyorai)

Bir rüzgar gibi

Tarıyor o dağınık

Kaküllerini.

            (Boncho)

Bir derin düşünceli

Ve çılgın hali var ki…

                  (Shiho)

………….

SENRYU: 18.yy’da ortaya çıkmış satirik şiire çok yakın Kral Hachiemon ürettiği bir şiir türüdür. Kralın adıyla anılmaktadır. Eleştirici, alıy edici  bir yazın türüdür. Örnek:

“Derenin şırıltısından

Şımarıp kara kurbağa

Başlıyor türküsüne”

Bir başka örnek:

“Çocuğu bir güzel uyut

Sonra hadi bakalım davul çalmaya

Aman ne de karanlıkmış ortalık”

DODOİTSU: 7-7-7-5 dize düzenindedir. 26 heceli, 4 dizeli nazım biçimindedir. 26 heceli, 4 dizeli nazım birimidir. Halk türkülerinde kullanılmaktadır. Örnek:

“-Ay tanrısının ışığından

Gel sevgilim gel bana

Dağ duvarları yok ya bizi ayıracak

Yol uzun değil ya”

-Ay tanrısının ışığından

Yol açık ve aydınlık sana

Öylesine körüm ki sevdadan

Anlıyorum ki erişemeyeceğim sana”

05.11.2021, Adana

KAYNAK: l. Sami Akalın-Japon Şiiri, 326 s. Varlık Yayınları-1962