İKİNCİ BÖLÜM

            Menemencioğulları Tarihinde adı geçen yer, köy ve kaza adlarına dair bilgileri, bir önceki araştırma yazımızda sizlerle paylaşmıştık. Ve konuya ilgi duyan okuyucularımızdan da katkıda bulunmalarını talep etmiştik.

            Eksik olmasınlar, çok güzel açıklama ve bilgi mahiyetinde katkıda bulundu bazı değerli hemşehrilerimiz. Buradan kendilerine ayrı ayrı çok teşekkür ediyorum. Yaptıkları katkılardan ayrıca söz edeceğim ama ondan önce Menemencioğılları Tarihi adlı kitap hakkında kısaca bir bilgi paylaşmak istiyorum:

            Menemencioğulları Derebeyliğinin 1700 ve 1800 lü yıllardaki yaşantısını ve macerasını anlatan Menemencioğulları Tarihi adlı kitap, 1861 yılında İstanbul’da yazılmıştır.

            Menemencioğullarının son Beyi olan Ahmet Bey, aileye dair bildiklerini ve yaşadıklarını Beyoğlu’ndaki satın aldıkları konakta anlatmış ve Harput Eyaletine bağlı Dersim Kaymakamı olan oğlu Mehmet Tevfik Bey tarafından kaleme alınmıştır.

            Ancak elimizde bulunan el yazması eser, özgün olmayıp Niğdeli Asım Efendi tarafından Aralık 1914 yılında istinsah (bir yazıya, yapıta bakarak örneğini elle çıkarma, aynısını yazma, kopya etme.) olunan bir eserdir. Orijinal nüshanın kimde veya nerde olduğu bilinmemektedir.

            Bu el yazması kitabın kıymet ve önemini, Prof. Dr. Faruk Sümer “ Fırka-i İslahiyye tarafından İstanbul’a getirilen son Menemenci Beği Ahmet Beğ, bize bu ailenin tarihine ait değerli bir hatırat bırakmıştır ki, bu Türkiye Tarihinde eşine çok az rastlanan bir vakıadır.” cümlesi ile belirtmiştir.

            Prof. Dr. Faruk Sümer, kitabın el yazması nüshasını incelemiş ama yayımlanma işini,  Dr. Yılmaz Kurt, 1997 yılında Akçağ Yayınları arasında gerçekleştirmiştir.

            Osmanlı Yazısından Türk Alfabesine çeviren ve anlatımın özgün haline dokunmadan yayıma hazırlayan Dr.(şimdi prof.) Yılmaz Kurt ise,  önsözüne şöyle bir cümle ile başlamaktadır. “Türk Kültür Tarihimizde aile şecerelerinin tutulmasına ve aile tarihlerinin yazılmasına pek önem verilmemiş olması, biz tarihçileri çok önemli bir kaynaktan mahrum etmiştir. 1861 yılında kaleme alınmış olan Menemencioğulları Tarihi, bu açıdan sevindirici bir istisna teşkil etmektedir.”

            Bu eser, ilk bakışta sadece bir derebeyliğin tarihi olmakla birlikte, 19. Yüzyılın sosyal ve siyasal ve idari yönetim yaşamına da ışık tutmaktadır. Çukurova’da yaşanan aşiret kavgaları, Kavalalı İbrahim Paşanın Çukurova’yı işgal dönemi, İkinci Mahmut devrindeki Tanzimat Fermanının uygulanışı gibi önemli konular da bu aile şeceresi içinde yer almıştır.

            Önceki bölümde de ifade ettiğim gibi kitap, ağdalı bir Osmanlı lisanıyla kaleme alınmış ve belki sizlere abartılı gelecektir ama Türkçeden çok Arapça ve Farsça sözcük ve kavramlara yer verilmiştir.

            Kitabı, belki on kereden fazla okumuşumdur ama halen anlamını bulamadığım çok sayıda sözcükler ve tamlamalar bulunmaktadır. Bütün bu olumsuzluklara rağmen, kitaptan çok çok değerli bilgiler edindiğimi de gururla ifade etmek isterim.

            Şimdi gelelim geçen hafta kaldığımız yerden Menemencioğulları Tarihinde geçen yer, köy ve kaza adlarını tespit edip paylaşmaya.  Ama ondan önce de geçen haftaki yazımıza, yorum yaparak açıklama ve katkıda bulunan dostlarımızın katkılarından söz etmemiz gerekmektedir.

            Tarsus İlçesinden Kasım Hızlı;

1.         Solaklı Köyünün Tarsus’a bağlı Sağlıklı Köyü olduğunu ve 1930 yılına kadar Karaisalı’ya bağlı kaldığını ve köyde Menemenci olan ailelerin yaşadığını;

2.         Gökran adının kitapta yanlış yazıldığını, aslının Göğeren olduğunu, Taşobası ile Körlü Köyü arasında bir yerleşim yeri olduğunu;

3.         Şücaddin Kazasının yeni adının Ulukışla; Madeni Hümayun’un  Maden Köyü olduğunu ve 1912 de tren yolu geçene kadar burasının kaza merkezi olduğunu;

4.         Kusun Kazası ise, Dörtler Köyünden başlayıp otobana paralel su mecrasını takip eden ve Yenice Kasabası ile Baltalı Köyüne kadar uzanan bölge olduğunu ve merkez olarak eski Ankara Yolunun iki kilometre uzağındaki Yeniköy ve önceki i adının da Eskişehir olduğunu;

5.         Tekeli Kazasının Gülek Boğazı ile Akçatekir arasında bulunan Tabya ve kalenin bulunduğu yer olduğuna dair bilgiler vermiştir. Teşekkür ediyorum.

Yine Tarsus İlçesinden Yılmaz Aydoğan;

1.         Kusun kazasının, Tarsus Kadelli Köyü ile Sağlık Ocağı arasındaki subaşı ören yerinde kurulu olduğunu;

2.         Eskiliç Karyesinin Tarsus Şelalesinin doğu tarafındaki eski adı İskiliç, yeni adı Kemalpaşa Mahallesi , Karayayla’nın Tarsus’a bağlı Karayayla Köyü, Kürt Musa’nın Ankara Yolu üzerindeki Özbek Köyü; Gülek karyesinin bugünkü Gülek Kasabası, Karaisalu Karyesinin, Toroslar İlçesine bağlı Karaisalı Mahallesi, Karaduvar adının bugünde yaşatıldığını;

3.         Keşbükü, günümüzde de aynı adla anılan Ulaş le Şamlar (Meşelik) arasındaki geçiş yeri olduğunu;

4.         Tekeli Kazasının yerinin Yenice Kasabası yakınlarındaki Tekeliören Köyü olabileceğini;

5.         Elvanlı Kazasının yerinin Erdemli/Kocahasanlı’dan sonraki aynı adlı yerleşim yerinin olabileceğini,

6.         Ulaş Kazasının günümüzdeki Ulaş Köyü olabileceği doğrultusunda görüşlerini paylaşmıştır. Teşekkür ediyorum.

Karaisalı İlçesinden Ziya Polat;

Meşhed Alanı adlı yerin, Yerköprü yolundaki ve halkımızın Maşat olarak adlandırdığı yer olabileceğini ifade etmiştir. Teşekkür ediyorum.

            Bu katkı ve teşekkür faslından sonra yer, köy ve kaza adlarına geçen yazımızda kaldığımız yerden devam edebiliriz.

92. Annaşa Kalesi ( Pozantı İlçesi yakınlarında)

93. Çapan karyesi ( Ereğli İlçesi civarında)

94. Alaaddinli?

95. Ağriboz?

96. Kamışlı Karyesi  (Günümüzde Kamışlı Köyü

97. Kısrak Alanı ? (yer)

98. Ketulki Kalesi (Namrun civarı)

99. At Yatağı ? (yer)

100. Post tarafı ( Posiçi bölgesi)

101. Gavga Deresi ( Pos bölgesinde)

102. Çat Eleği ? (yer)

103. Çakır Işık ? (yer)

104. Kışlakçı karyesi

105. Sis ( Kozan’ın eski adı)

106. Kuruköprü (Seyhan İlçesinde mevki adı)

107. Çakalkuyusu Karyesi (Çukurova İlçesi )

108. Şambayadı Karyesi (Çukurova İlçesi)

109. Geviş Karyesi ?

110. Tekfur (Tekir yalası)

111. Sarıçiçek Yaylası

112.Avdanlı Karyesi

113. Ilıcak Beli ? (yer)

114. Kütüklü Karyesi

115. Nertek Karyesi

116. Hüseyinbeyli Karyesi

117. Çakıtlı Karyesi

117. Çıkmak ( Çakallı yakınlarında  yer) 

118. Çakallı Karyesi

119. Üçütge Çatı (çayı olabilir)

120. Ümit Aanı (Kızıldağ yaylası civarı)

121. Kızıldağ Yaylası

122. Reknat Höyüğü?

123. Çay Karyesi

124. Gülek Boğazı

125. Kuzoluk

126. Seydioğlu Kestiği?

127. Minareli Han ? (Çakıt çayı civarında)

128. Pozantı

129. Akköprü

130. Çatal Çeşme (Tekir civarında)

131. Şeker Pınarı

132. Elekgölü Karyesi

133. Yukarıyayla

134. Kafir Sındığı

135. Denilil Yolu ?

136. Alibey Karyesi (Konya civarında)

137. Karınca Burnu ( Kozan tarafında)

138. Gökdere Köprüsü

139. Gökdere Pınarı

140. Gökdere Kalesi

141. Deveboynu ? (yer)

142. Köysekisi Karyesi

143. Alkumaş Karyesi

144. Barpetek ? (yer)

145. Akkaya ?

146. Utuçay Voyvodası ?

147. Mansurlu Voyvodası?

148. İn Deresi ( yer)

149. Henekli Karyesi ?

150. Çakır Köprüsü (Çakıt olabilir mi?)

151. Çakır Karyesi?

152. Çavuşdöndüren ( Dağlık yer)

153. Post Pos olsa gerek)

154. Kazganlı İskelesi ( Mersin Kazanlı olabilir mi?)

155. Bulgar Dağı

156. Burak Dağı (Barakdağı Köyü)

157. Sarışeyh Hanı?

158. Alata İskelesi ( Erdemli Alata olabilir mi?9

159. Deveci Konağı (yer)

160. Canahayır Gediği?

161. Sarıseki (İskenderun civarı)

162. Kafir Dağı ( Günümüz Gavurdağı)

163. Durak Karyesi

164. Yeni Han ( Adana merkezde)

165. KaraHacılı Karyesi ( Kozan tarafında)

166. Dörtler Karyesi ? (Tarsus mu, Çukurova mı)

167. Çakır Değirmeni?

168. Mezarlı Gedik (yer?)

169. Taşobası Karyesi

170. Çiftehan ( Günümüz Çiftehan olabilir mi)

171. Demirci Pınarı (Adana yakınlarında?)