Hayrullah Güven
hguven@karaisalihaber.net
KUŞLAR
06/08/2024 Bu bölümde kuşlardan söz etmek istiyorum. Bundan 60 yıl kadar önceleri köyümüz civarında görülen kuş çeşitlerini sanırım bugün göremiyoruz ya da ben göremiyorum. KERKENEZ: Biz buna "kerkez" derdik. Ala kargadan daha büyük, etçil bir kuştu.Rengi beyaz, kanatlarının ucu siyahtı, BJK renklerini taşıyordu. Genelde çift gezerlerdi. Seslerini hiç duymadım ya da hatırlamıyorum. Akbabalar gibi leş de yerlerdi. Asıl yiyecekleri kaplumbağalardı. Kerkez, bir tosgabayı yakalayıp gökyüzünde yükselir. Taşlık bir alanın üstünde yeteri kadar yükselince kaplumbağayı bırakır. Hızla taşlara çarpan kaplumbağa parçalanır. Kerkenez, parçalanmış tosbağayı afiyetle yerdi. AKBABA: Yanlış olarak biz bunlara "kartal", hatta "galtar" derdik. Kuşların en büyüğü idi.Kanatlar açılınca 1,5 - 2 metreyi bulur. Hayvan leşleriyle beslenirler. Yalçın kayalarda yuva yaparlar, göklerin en yükseğine çıkarlar. Kırda bir hayvan ölünce nereden, nasıl haber alırlar bilmem, çok zaman geçmeden leşin bulunduğu yerin üstünde daireler çizerek dönerler. Sonra birer ikişer leşe inip o keskin kağalarıyla parçalar kopararak yutarlar. Bu arada birbirleriyle de kavga ederler. Bu kuşlar hala bizim oralarda varlar mı bilemiyorum. KUZGUN: Pek sık gözükmezlerdi. Daima çift gezerler, akbabalar gibi leş yerlerdi. Kargadan daha iri, her tarafı simsiyahtı. BAĞIRTLAK: Biz bu keklik büyüklüğündeki av kuşuna "bağrı kara" derdik. Göğsünde siyah renk, diğer yerlerinde beyaz rengin hakim olduğu (BJK)lı bir kuştu. Kışın sonlarında, ilkbahara doğru Otalanı (Hotalağı)na gelen bir göçmen kuştu. Yılın diğer zamanlarında olmazlardı. Köylüler bu kuşları geceleyin avlarlardı: Ayın ve yıldızların bulunmadığı bulutlu, zifir gibi karanlık gecelerde, eline çam (çıra) dan meşalesini alan Hotalağına giderdi. Kuşlar ateşin şavkından (ışığından) insanların yaklaştığını göremezdi. Avcılar, ellerindeki değnekle kuşlara vurarak öldürürlerdi. Çuvalla bağrıkara getirenler olduğunu duyuyorduk. Gerçek miydi, yoksa avcı yalanı mıydı bilmiyorum. AVLANMAYA GİTTİK: Bu duyumlar üzerine bir grup çocuk sözleştik, o gece biz de Hotalağı'na avlanmaya gittik. Kimler vardı, hatırlayamıyorum ama Yusuf Kocabıyık ve Mulla Mustafa amcanın oğlu rahmetli Hasan Hüseyin'i hatırlıyorum. Bir elimizde yanmakta olan çıralar, öbür elimizde uzunca bir değnek. Camal emminin çardağının oraya geldik ki Hotalğı pırıl pırıl yanıyor. Orası sanki küçük bir kasaba gibi... Bu ışıklara bizim ışıklar da katıldı, dolaşmaya, bağrı kara aramaya başladık. Birbirimize çok yakın yürüyoruz,kaybolmak istemiyoruz. Kuşa benzer bir şey görüyoruz; "taş mı, kuş mu?" anlamak için elimizdeki değneği hafifçe dürtüyoruz. Eğer kuşsa uçup gidiyor. Bu durum birkaç kez tekrarlanınca kızdık."Bundan sonra ne olursa olsun sopayı vuralım." dedik. Bu defa da sopayı taşa vurmaya başladık. Sonuç olarak hiç kuş vuramadan eve döndük ama epey üşümüştük. TİBİLİ : Literatürdeki ismi "tarla kuşu"dur.Tibili, serçe büyüklüğünde göçmen bir kuştur. Bağrı kara gibi ilkbaharda gelir, genellikle sürüler halinde görülürlerdi. Kuş lastiğimiz olmadığı için yaklaşınca aralarına kötek atardık ama isabet ettiremezdik. BAŞTAN KARA: Başları siyah olduğu için böyle denmiş olmalı. Bunların birkaç çeşidi vardı.Genelde sırtları gri, karın altları sarı veya beyaz olurdu. Koloniler halinde ağaçtan ağaca, daldan dala ötüşerek, böcek toplayarak, hep aynı yöne uzaklaşıp giderlerdi. Bu kuşlar hala varlıklarını sürdürüyorlar ama tibililer yine geliyorlar mı bilemiyorum. DEVE BOKU: Ağılların ve sık çalıların üstünde, içinde görülen, minnacık bir kuştur. İnsandan pek kaçmaz ama çalının içine girip saklanır. TELLİ TÜMEN: Serçe büyüklüğünde, göğsünde kırmızı bir lekesi bulunan gri renkli bir kuştur. Evlerin yakınlarında bulunur, insanlardan pek kaçmaz. AT GÜDEN: Asıl adı "kuyruk sallayan"dır. Hayvanlar, bilhassa atlar otlarken onların etrafında koşuşurlar. Hayvanlardan kaçan böcekleri yerler. Sürekli kuyruklarını da aşağı aşağı yukarı sallarlar. ÇİNÇİK-BOKÇUL: Sanırım "iskete" denilen kuşlardır bunlar. Serçe büyüklüğünde olup bilhassa erkeklerinin çok güzel tonlarda yeşil, gri, çeşitli renkleri vardır. Bu kuşlar halen çokça görülmektedir.İlkbaharın yaza yakın veya yazın ilk zamanlarında çok güzel öterler.Bülbül sesini aratmazlar.Karatavukların da bülbül kadar güzel öttüklerini biliyor musunuz? Bu iki kuşun şahane ötüşlerinin çok sonraları farkına vardım. SIRTI KIZIL, DARICIK, DOKSANCIL,AĞAÇKAKAN (TAKDELEN),ŞİRİBÜLBÜL (kayalarda bulunan ötücü bir kuş) KIZLAR ÇAVUŞU (ibibik), GÖK DIRRA (gök karga), ALAKABAK,URUPÇUL (arı kuşu), GUGGUK,CIRRIK....dahanicel Tüm kuşlar çevre dostu ve doğanın mücevherleridirler. Bunların değeri çocukluğumuzda bize pek anlatılmadı. Gugguk ve cırrıktan iki satır söz etmek istiyorum: Çamlara büyük zararlar veren, bizim çam tırtılı değimiz "çam kese böceği"nin en büyük düşmanı gugguktur. Bizim yağ ardıcı dediğimiz ardıcın tohumunun çimlenebilmesi için cırrığın o tohumu yiyip dışkısı ile çıkarması gerekir. Cırrığın kursağından geçmeyen ardıç tohumu ağaç olamaz. Çocukluğumun ilk zamanlarında kuş lastiği (sapan)ımız yoktu, el taşı ile kuş avlamaya çalışırdık. Bir defasında attığım taş kuşa isabet etti ve ben "kuş vurdum" diye çok sevindim. Yanıma birkaç arkadaşımı da alarak çamlığa el taşı ile kuş avlamaya bile çıktık fakat eli boş döndük. Daha sonra büyüklerin yardımı ile kuş lastiğim de oldu. Evimizin ilerisindeki çamın dalında bulunan kuşa nişan alıp lastik taşını gönderdim,daha taş varmadan kuş yere doğru bir kavis çizerek uçuşa geçti ama taşın önüne gelmişti ve yere düştü.Eğer kuş zamansız uçmayıp yerinde kalsaydı, taş iki metre açıktan geçecekti. Lastikle kuş vurabildiğim için çok sevindim. Hemen lastik çatalının dibine bir çentik açtım. Tabii zamanla bu çentikler çoğaldı. Bıçağım olmadığı için avladığım kuşların boğazını firkete ile parçalayarak kesmiş olurdum. Eğer kuşun boynunu koparırsam veya hiç bir işlem yapmazsam "mundar" (murdar) olur diye düşünürdüm. "Firkete ile bıçak arasında ne ilgi ?" derseniz. Her ikisinin de metal olduğunu düşündüğümü söyleyebilirim. |
|
|
Yorumlar |
| Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |
Yazarın diğer yazıları |
| BÜNGÜŞ KÖYÜ - 09/08/2024 |
| BÜNGÜŞ KÖYÜ |
| TRAKTÖRÜ GÖRDÜM - 26/07/2024 |
| TRAKTÖRÜ GÖRDÜM |
| GEÇMİŞTEN GELECEĞE - 10/07/2024 |
| GEÇMİŞTEN GELECEĞE |
| H A L İ M E A B L A - 18/06/2024 |
| H A L İ M E A B L A |
| S A K I Z O L A Y I - 11/06/2024 |
| S A K I Z O L A Y I |
| İ L K B A H A R D A Y A Z L I Ğ A G Ö Ç - 03/06/2024 |
| İ L K B A H A R D A Y A Z L I Ğ A G Ö Ç |
| Ç İ Ğ D E M - 29/05/2024 |
| Ç İ Ğ D E M |
| GEÇMİŞTEN GELECEĞE - 28/05/2024 |
| GEÇMİŞTEN GELECEĞE |
| GEÇMİŞTEN GELECEĞE ESİNTİLER (3) - 07/02/2013 |
| üz gelip te havalar serinleyince herkes köye göçerdi. Kış için odun getirme telaşı başlardı. |
 Devamı |
|
|
| Vahit Şahin | |
| KARAİSALI ARŞİVİMDEN (8) | |
|
|
| M. Demirel Babacanoğlu | |
| YAŞAM BU BUDEĞİL Mİ | |
|
|
| Oğuz Adem Selçuk | |
| MENEMENCİOĞULLARI TARİHİNDE KARAİSALI VE YAKIN ÇEVRESİNDE GEÇEN KAZA, KÖY VE YER ADLARI | |
|
|
| Yılmaz Aydoğan | |
| YEREL SEÇİMLERDE TARSUS | |
|
|
|
| Hayrullah Güven | |
| BÜNGÜŞ KÖYÜ | |
|
|
| Ziya Polat | |
| GÖRMEK ve BAKMAK | |
|
|
| Halil Atılgan | |
| BİR EKMEĞİN HİKÂYESİ[1] | |
|
|
| Osman Çevik | |
| GENÇLIGIM AKLIMA GELDIĞI ZAMAN | |
|
|
| Mustafa Ünaldı | |
| BU TURNUVA İNANILMAZ BİR AŞAMAYA GELECEK | |
|
|
| konuk yazar | |
| SER VERİP SIR VERMEYEN YİĞİT İBRAHİM KAYPAKKAYA | |
|
|
| yağbasan tenhesi | |
| Çetin Remzi Yüreğir'in Ölümüyle Adana'nın Tarihinde Bir Dönem Kapandı | |